Święta czas zacząć! Z tej okazji my mamy dla Was sporo przydatnej i zdrowej wiedzy w prezencie oraz jadłospis poświąteczny - który z pewnością pomoże w regulacji Waszej przemiany zaraz po świętach. Ten fantastyczny almanach wiedzy opracowaliśmy razem z dietetykiem Kamilem Paportnym w ramach tematów, o które najczęściej nas pytacie. Miłej lektury i pysznych Świąt!
Jaja. Na ich temat pojawiło się wiele teorii, jedne prawdziwe inne niekoniecznie, ba, wręcz nimi straszono. Opinie zmieniały się tak często, że większość z nas już nie wie, czy one jednak są zaliczane do produktów prozdrowotnych, czy jednak wpływają negatywnie na nasz organizm. Co prawda osobiście wolę odchodzić od kategoryzacji produktów żywnościowych na zdrowe i niezdrowe, przynajmniej w większości. Powód jest bardzo prosty, nie jesteśmy tacy sami, a przez to odpowiedź naszego organizmu na dany składnik pokarmowy jest różna. Dodatkowo każdy z nas może nie tylko cechować się innym metabolizmem danych składników, to co musimy wziąć również pod uwagę, to stany chorobowe oraz obciążenia rodzinne. Można powiedzieć, że tylko jedna grupa osób powinna szczególnie uważać na jajka i są to alergicy.
Tym razem jednak, we współpracy z firmą Fermy Woźniak dzięki której możecie przeczytać ten artykuł, chciałbym pochylić się nad wybranymi właściwościami jaj. Postaram się pokazać wam, że w wielu sytuacjach spożywanie ich może wpłynąć pozytywnie na nasze zdrowie.
Co niektórych może to zaskoczyć, ale jajko to jedna wielka komórka. Otoczona skorupką, zbudowaną z węglanu wapnia, która chroni to, co znajduje się w środku. A tam, uwierzcie mi, jest co chronić. Co prawda w sklepowych jajkach nie ma zarodka, ale (na szczęście) znajduje się tam materiał zapasowy składający się głównie z białek i lipidów, jest to żółtko. Za funkcję ochronną nie odpowiada tylko skorupka, a także białko, które otacza żółtko.
Sama skorupka, jej grubość i wytrzymałość zależą od wieku i diety kury. Im starsza kura tym zwykle znosi większe jajka o cieńszej skorupce. Sama powłoka jednak nie jest całkowicie szczelna, ma w swojej strukturze pory, które ułatwiają wymianę gazową, czyli oddychanie.
Żółtko zawiera wiele cennych składników odżywczych z punktu widzenia diety człowieka. Znajdziemy w nim:
Cholesterol znajdujący się w pożywieniu przez wiele lat był uważany przez naukowców jako produkt szczególnie szkodliwy i powodujący choroby serca. Teraz wiadomo, że nie jest do końca tak, jak przypuszczano wcześniej. Szacuje się, że spożycie cholesterolu z pożywieniem ma wpływ na wzrost jedyne 10% stężenia cholesterolu na czczo we krwi. Jest to jednak wartość uśredniona, ponieważ mamy w społeczeństwie wariacje genetyczne, które powodują, że wzrost ten może być większy (hiperrespondenci) lub niższy (hiporespondenci). Kluczowym elementem będzie także połączenie jaj z innymi produktami. Kiedy będzie to mięso, np. jajecznica na boczku lub masło, wpływ na nasze zdrowie będzie gorszy niż jakbyśmy zrobili je na oliwie. Jednak połączenie gotowanych jaj z warzywami i razowym pieczywem nie będzie już tak zły, a dzięki temu wyciągniemy więcej pozytywów z jedzenia jaj. źródło: https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/JAHA.120.017066
W żółtku ponadto znajdziemy:
Białko natomiast ma kluczowe zadanie, czyli ochronę przed bakteriami. Przede wszystkim znajduje się tam lizozym, białko chroniące przed gram-dodatnimi bakteriami. Znajdziemy także awidynę, która chroni przed owadami, cystatynę i owotransferynę, spełniające funkcje baktoriostatyczne. źródło: https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2014/BR%201-2014%20s_%20072-081.pdf
Jajka mogą kojarzyć się nam z produktami dość kalorycznymi, znajdziemy w nich tłuszcz, który jest najbardziej kalorycznym makroskładnikiem. Jak się jednak okazuje, kalorii nie mają aż tak dużo. W jednym jajku klasy L możemy znaleźć jakieś 80 kcal, to czyni je dość niskokalorycznym dodatkiem do diety. Ponadto jajko zawiera także pokaźne ilości białka, 7 g w sztuce, które uważane jest za białko wzorcowe, a więc zawiera wszystkie potrzebne aminokwasy egzogenne (cegiełki budujące białka) o odpowiednich proporcjach, co czyni je białkiem o najwyższej wartości biologicznej. Jedno jajko zawiera 5,4 g tłuszczu, z czego 70% to nienasycone kwasy tłuszczowe, które wpływają pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy oraz zdrowie wątroby.
Jajka jako produkty niskokaloryczne mogą pomagać w odchudzaniu, szczególnie z racji swoich sycących właściwości. Dużo mówi się o wpływie produktów na sytość, także, że kaloria nie równa się kalorii. Jest w tym pewne ziarno prawdy, chociaż dla bilansu energetycznego, a przez to wpływu na sam proces odchudzania, rodzaj kalorii nie ma znaczenia, to na nasze odczucia już tak.
Kiedy zestawić kalorie ze szklanki soku (około 100 kcal w 250 ml) z jajkiem (80 kcal w sztuce), widzimy, że ilościowo są one bardzo do siebie podobne, jednak odnosząc to do uczucia sytości, produkty te podziałają na nas już całkowicie inaczej. Jajko nasyci nas na dłużej, przez co łatwiej jest zarządzać przekąskami i podjadaniem. A to realnie może pomóc w procesie odchudzania.
Co prawda ważna jest obróbka jajek, gotowane będą należeć do produktów niskokalorycznych. Te smażone, tym bardziej na boczku, niestety ani nie będą dla nas zbyt zdrowe, a mogą być dużo bardziej kaloryczne, co w niektórych przypadkach może mocno wpłynąć na proces odchudzania.
Przechowywanie
Wielu z nas zastanawia się jak najlepiej przechowywać jajka, aby utrzymały one swoją świeżość dłużej. Włożenie jajek do lodówki jest dobrym pomysłem, jednak ważne jest także umiejscowienie ich w odpowiedniej części lodówki. Wbrew oznaczeniom producentów lodówek, nie warto trzymać ich na drzwiach. Temperatura jest tam dość zmienna, co może wpłynąć na świeżość jajek. Dlatego też nie powinno się ponownie schładzać jajek już raz wyjętych z lodówki. W lodówce spokojnie jajka mogą leżeć przez miesiąc, trzeba im tylko zapewnić stałą temperaturę, więc odpowiedni pojemnik będzie pomocny.
Spiżarnia także może być dobrym wyjściem, jednak temperatura w niej nie może przekraczać 12 stopni C, a przechowywanie nie powinno być dłuższe niż dwa tygodnie.
Pamiętajcie o porowatej strukturze skorupki, to czyni ją podatną na przepuszczanie zapachów. Jajka lubią pochłaniać zapach tego, co leży obok, jak na przykład czosnek, cebula czy ser.
Mycie jajek nie jest konieczne w czasie ich przechowywania. Są one pokryte specjalną powłoką, która ma właściwości bakteriobójcze. Dzięki niej jajka będą mogły wytrzymać dłużej. Jajka należy jednak bezpośrednio przed użyciem umyć.
Niezużyte białka jaj można spokojnie zamrozić! Nie tracą one swoich wartości odżywczych.
Znaczenie jaj w odporności
Odporność to temat bardzo często poruszany, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. Wielu szuka czegoś na „wzmocnienie” odporności, myśląc, że wzięcie suplementu przez kilka dni spowoduje, że nie zachorują. Niestety nie tak działa układ odpornościowy.
Ten, aby działał optymalnie, potrzebuje budować się przez dłuższy czas. Tym, co będzie wpływać pozytywnie na budowanie się odporności, z całą pewnością będą składniki pokarmowe, jak chociażby białko, które będzie budulcem białych krwinek. Tak samo kwasy tłuszczowe, szczególnie omega 3, które będą działać immunomodulująco, optymalizując działanie limfocytów T. Nie możemy zapomnieć także o mikroskładnikach takich jak żelazo czy cynk, witamina A czy D. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18032006/
Co zawiera wszystkie te rzeczy? Tak, właśnie jajka.
Jednak, kiedy mówimy o odporności, warto także zainteresować się kwestią rozwoju procesu chorobowego. Gorączka jest szczególnym stanem dla organizmu, który walczy z patogenem. Aby robił to najlepiej jak potrafi, potrzebuje do tego zasobów zarówno energetycznych, jak i składnikowych. Przyjmuje się, że na każdy stopień gorączki, zwiększa się zapotrzebowanie na energię o 10%. W praktyce niestety nie jest tak kolorowo, zapotrzebowanie rośnie, a apetyt spada. Metabolizm przyspiesza, przez co organizm zaczyna czerpać energię z glikogenu i tkanki tłuszczowej, a białko potrzebne do budowy układu odpornościowego z mięśni. Dlatego obserwowany jest nagły spadek masy ciała u osób chorych.
Przeciwdziałaniem takiego stanu jest uzupełnianie diety o energię oraz białko, najlepiej pełnowartościowe, wodę z racji wzmożonej potliwości, a także w składniki mineralne i witaminy zużywane przez organizm w walce z patogenem.
Produkty zbożowe:
Warzywa, owoce, orzechy i nasiona:
Produkty mleczne:
Mięso i jaja
Oleje i tłuszcze
Przyprawy i dodatki:
Śniadanie
Placuszki kefirowe z jogurtem i prażonymi jabłkami
Składniki:
Sposób przygotowania:
Składniki zmiksuj, gotową mieszankę podsmaż̇ na oliwie po 2-3 min z każdej strony. Wszystko polej jogurtem i dodaj jabłka prażone
Prażone jabłka: Pozbądź się gniazd nasiennych i skórki, a następnie pokrój jabłko w ćwiartki. Dodaj sok z cytryny. Smaż na odrobinie oliwy, mieszając od czasu do czasu, do uzyskania konsystencji musu. Dodaj cynamon i cukier waniliowy.
Komentarz:
Pomnóż składniki x2 i zrób dwie porcje. Mąkę można zmienić na mielone płatki owsiane.
Drugie śniadanie
Kanapka z serem, szpinakiem, papryką i rzodkiewką
Składniki:
Sposób przygotowania:
Pieczywo posmaruj smarowidłem, połóż na nią szpinak, ser, rzodkiewkę i paprykę
Obiad:
Makaron tagliatelle z kurczakiem, szpinakiem i pomidorkami
Składniki:
Sposób przygotowania:
Makaron ugotuj al. dente. Kurczaka obtocz w oliwie wymieszanej z przyprawami i przeciśniętym czosnkiem. Posiekaną cebulę zeszklij na rozgrzanej oliwie. Dodaj kurczaka i podsmaż, dodaj na koniec trochę kurkumy. Dodaj śmietankę, szpinak i wszystko podduś. Na koniec dorzuć makaron i wymieszaj z sosem i kurczakiem, udekoruj pietruszką.
Kolacja:
Tosty z pastą z awokado i jajkami z dodatkiem warzywami
Składniki:
Sposób przygotowania:
Awokado wydrąż ze skórki i rozgnieć widelcem. Jajko ugotuj na twardo, po ugotowaniu pokrój w kostkę i dodaj do awokado. Dodaj sok z limonki lub cytryny, rozgnieciony czosnek, dopraw solą i pieprzem, wszystko wymieszaj. Chleb zapiecz w tosterze. Tosty posmaruj pastą. Podaj z warzywami.
Dzień 2
Śniadanie:
Jajka na miękko z kanapką z guakamole i warzywami
Składniki:
Sposób przygotowania:
Jajka ugotuj na miękko (ok 3-4 minuty). Spożyj z tostami z chleba razowego posmarowanego guakamole lub inną pastą oraz warzywami.
Drugie śniadanie:
Bakaliowy deser z jogurtem i mandarynką
Składniki:
Sposób przygotowania:
Mandarynkę obierz i podziel na kawałki. Orzechy posiekaj. Wymieszaj rodzynki z mandarynką, orzechami i jogurtem.
Komentarz:
Można wykorzystać orzechy włoskie lub migdały, zamiast zwykłego jogurtu można uzyć skyra.
Obiad:
Kaszotto z ciecierzycą, pomidorami i oliwkami posypane pestkami dyni
Składniki:
Sposób przygotowania:
Ugotuj kaszę zgodnie z instrukcją. Pomidor umyj i pokrój w kostkę, oliwki przekrój na pół, użyj ciecierzycy z puszki i zaoszczędź czasu ;) Przepłucz ją w dużej ilości wody. W miseczce zrób dressing z oliwy, soku z cytryny, oregano, soli i pieprzu. W garnku wymieszaj ryż z ciecierzycą, warzywami, kukurydzą i oliwkami. Wszystko wymieszaj z dressingiem i posyp pietruszką i prażonymi pestkami dyni.
Kolacja:
Kanapki z pastą z łososia i twarogu
Składniki:
Sposób przygotowania:
Łososia pokrój na małe kawałki, wymieszaj z twarogiem, oliwą, rzodkiewką i ogórkiem. Pieczywo przypiecz na tosty i spożyj z pastą.
Śniadanie:
Nocna owsianka szarlotka
Składniki:
Sposób przygotowania:
Na dno słoiczka przełóż pokrojony w kostkę kawałek jabłka. Do miski dodaj płatki owsiane, pokrojone drobno kawałki czekolady, masło orzechowe, skyr, starte jabłko i całość wymieszaj. Gotową masę przelej do słoiczka na jabłka, zakręć i włóż do lodówki na całą noc.
Drugie śniadanie:
Sałatka z pomidorów z mozzarellą i cebulką
Składniki:
Sposób przygotowania:
Wszystkie pomidory umyj i pokrój dowolnie w plastry, ćwiartki lub połówki. Cebule posiekaj w kostkę. Dodaj pokrojoną mozzarellę. Przygotuj sos łącząc oliwę z sokiem cytryny i przeciśniętym przez praskę czosnkiem. Dopraw delikatnie. Wymieszaj sos z pomidorami i cebulą. Posyp liśćmi pietruszki.
Obiad:
Kurczak w papirusie z frytkami z batata i fasolką szparagową
Składniki:
Sposób przygotowania:
Piekarnik rozgrzej do temperatury 220 stopni. Batata pokrój w długie słupki i wymieszaj z oliwą i przyprawami. Gotowe słupki wyłóż na blaszce do pieczenia. Piecz około 20 minut, do uzyskania złocistego koloru.
Papirus:
Papier do pieczenia przytnij, aby po włożeniu do niego kurczaka było 2cm zakładki z każdej strony, skrop go oliwą i przyprawami. Beztłuszczowo smaż na patelni.
Podawaj z gotowaną fasolką szparagową.
Kolacja:
Śródziemnomorska szakszuka z fasolą
Składniki:
Sposób przygotowania:
Pomidory sparz, obierz ze skórki, pokrój na ćwiartki, wykrój szypułki, miąższ pokrój w kosteczkę. Na patelni, na oliwie podduś czosnek i dodaj pokrojone pomidory, dopraw, solą, pieprzem oraz przyprawami (oregano, kmin rzymski). Następnie dodaj fasolę i kukurydzę, chwilę podduś. Do podsmażonych pomidorów wbij jajka, zmniejsz ogień, patelnię przykryj pokrywą i gotuj jeszcze przez około 3 minuty lub do czasu, aż białka będą ścięte.
Życzmy Wam niezwykle smacznych i rodzinnych Świąt!
Mamy nadzieję, że jadłospis po świąteczny pomoże Wam w noworocznych postanowieniach
Zespół Zdrovo i Dietetyk Kamil Paprotny
11 października 2024 roku obchodzimy Światowy Dzień Jaja pod hasłem „Zjednoczeni przez jaja” – święto, które podkreśla, jak ten odżywczy i wszechstronny pr...
Zapiekanka łączy bogaty, serowy sos z doskonale ugotowanymi gnocchi, a wszystko to upieczone na złoto. Mniaaaami! Chrupiące kawałki pieczonego bekonu dodaj...
To niezwykle pyszne danie jest po prostu potęgą superfoods! Dostarcza mnóstwo wartości odżywczych jaj i awokado w każdym kęsie.
Co potrzebujemy?
2 awokad...